لوله اسپرینکلر

لوله‌های فولادی از زمان‌های بسیار دور در شبکه‌های اسپرینکلر مورداستفاده قرار مي‌گرفته‌اند. فولاد یک ماده سخت و بادوام بوده و در برابر حریق بسیار مقاوم است. نقطه ذوب آن درحدود ۱۴۸۰درجه سانتیگراد (۲۷۰۰ درجه فارنهایت) است به طوری که در برابر گرمای ناشی از حریق یک ساختمان، تحمل بسیار زیادی دارد.

لوله اسپرینکلر
لوله اسپرینکلر

لوله‌های فولادی موردتأیید استاندارد NFPA13 شامل:ASTM A5 ، ASTM A135 و ASTM A795 می‌باشند.

1- استاندارد ASTM A53 لوله‌های فولادی را به سه گروه:

وزن معمولی، سنگین و فوق‌سنگین تقسیم می‌کند. لوله‌های فولادی با وزن معمولی به لوله‌های رده ۴۰ معروف هستند. لوله‌های با وزن سنگین، رده ۸۰ و لوله‌های با وزن فوق‌ سنگین، رده ۱۶۰ نامیده می‌شوند. شماره رده یک لوله فولادی متناسب است با ضخامت جداره آن. هر چقدر شماره رده پایین‌تر باشد، ضخامت لوله نیز کمتر می‌باشد. برای شبکه‌های اسپرینکلر، تنها از رده ۴۰ استفاده می‌شود. اگر چه هیچ منعی برای استفاده از لوله‌های با جداره ضخیم‌تر وجود ندارد.

2- استاندارد ASTM A135 درخصوص لوله‌های فولادی درز مخفی (جوش مقاومت الکتریکی یا ERW ) تدوین شده است.

این لوله‌ها مصارف عمومی دارند. لوله فولادی جوش مقاومت الکتریکی یا ERW، متداول‌ترین روش، جهت ساخت لوله فولادی است. بدین ترتیب که ورقه فولادی را به فرم لوله درآورده و آن را جوش می‌دهند. پس از عملیات جوشکاری، درز جوش با عملیات NORMALIZED (عملیات ماشین‌کاری و… ) صیقلی شده و امکان خورندگی لوله کاهش می‌یابد. استاندارد ASTM A135 اجازه می‌دهد که ضخامت جداره لوله‌های فولادی نازک‌تر شود. این لوله‌های فولادی به نام لوله سبک معروف هستند. واژه لوله فولادی سبک، نشان‌‌دهنده این است که ضخامت دیواره این لوله از لوله‌های رده ۴۰ کمتر است. لوله‌های سبک معمولاً لوله‌های رده ۱۰ هستند.

3- استانداردASTM A795 جهت لوله‌های فولادی‌ که برای آتش‌نشانی استفاده می‌شوند، تدوین شده است.

این استاندارد اجازه می‌دهد، لوله درز دار باشد یا بدون درز. سیاه باشد یا گالوانیزه. ضخامت دیواره لوله می‌تواند لوله سبک رده ۱۰، رده ۳۰ و رده ۴۰ باشد.

لوله اسپرینکلر

سایز لوله اسپرینکلر

حداقل سایز لوله‌های فولادی قابل استفاده در یک شبکه اسپرینکلر ۱ اینچ می‌باشد که نحوه اتصال لوله‌های فولادی برای این شبکه‌ها می‌تواند به شکل دنده‌ای (Threaded)، جوشی(Welded) و یا شیاردار (Rolled groove or Cut groove) باشد. اتصالات دنده‌ای برای لوله‌های فولادی رده ۴۰ و بالاتر استفاده می‌شود. مطابق NFPA13 اگر لوله با رده کمتر از ۴۰ جهت اتصال دنده‌ای استفاده شود، می‌بایست به تأیید یک لابراتوار معتبر رسيده و شرایط استانداردNFPA13 را پوشش دهد. همچنین جوشکاری باید توسط یک جوشکار مورد تأیید صورت پذیرد. هیچگونه محدودیتی درخصوص جوشکاری رده‌های مختلف لوله‌های فولادی وجود ندارد.

اتصالات لوله اسپرینکلر

از اتصالات شیاردار (Rolled groove) می‌توان در لوله‌های فولادی از رده ۱۰ به بالا و با هر سایزی استفاده نمود. باید توجه داشت که در لوله‌های با اتصال شیاردار (Rolled groove) از آنجا که شیار به صورت فرورفتگی در سطح لوله ایجاد شده است، هیچ تأثیری بر ضخامت لوله نداشته و لذا در استفاده از اتصالات شیاردار (Rolled groove) محدودیت اتصالات شیاردار (Cut groove) وجود نخواهد داشت. از اتصالات شیاردار (Cut groove) تنها می‌توان در لوله‌های فولادی رده ۴۰ به بالا استفاده نمود. این محدودیت تنها لوله‌های فولادی با سایز کمتر از ۸ اینچ را شامل می‌شود و در سایزهای بیش از ۸ اینچ می‌تواند رده ۳۰ باشد.

بست لوله اسپرینکلر

جنس و سایز لوله، نوع مصالح ساختمان، میزان مقاومت در برابر زلزله و … از عوامل موثر در انتخاب بست ها می باشند.

در زیر چند نمونه از این بست ها را آورده ایم، حتما این مقدار کوچکی از انواع بست های موجود می باشد.

لوله فکسیبل اسپرینکلر

برای پروژه هایی که سقف کاذب کار می شوند، جهت جانمایی بهتر اسپرینکلر از لوله های فلکسیبل استفاده می کنند.

این لوله ها خط اصلی لوله فولادی را به اسپرینکلر متصل می کند. در این صورت طراح فضای بیشتری برای کار دارد.

سایز بندی لوله فلکسیبل از 50 سانتی متر شروع می شود، البته سایز 70 سانتی متر و 1 متری آن کاربرد بیشتری دارند.

بطور کلی لوله کشی شبکه اسپرینکلر به 3 روش قابل اجراست که انتخاب هریک از آنها با درنظر گرفتن وضعیت ساختمان، شرایط منابع آب، محل ورود آن به ساختمان و … صورت می گیرد.

3 روش مذکور عبارتند از :

الف – روش صلیبی یا درختی Tree      

ب – روش حلقه ای  Looped            

ج – روش شبکه ای Gridded  

شکل و ترکیب شبکه لوله کشی اسپرینکلرها:

جهت درک بهتر از روش های فوق به تعریف اجزاء شبکه لوله کشی اسپرینکلر می پردازیم:

الف – Riser

لوله قائم که آب را بصورت عمودی جابجا می کند.

ب – Branch Line

شاخه لوله که اسپرینکلرها بر روی آن نصب می شوند.

ج – Cross Main  

لوله اصلی که به شاخه ها متصل شده و آب را از طریق رایزر به شاخه ها و سپس به اسپرینکلرها می رساند.

د – Feed Main  

لوله ای است که بعنوان تغذیه کننده اصلی رایزر محسوب می شود.

سیستم های صلیبی یا درختی اسپرینکلر

در این سیستم شاخه ها فقط به لوله Cross متصل شده و ارتباطی با یکدیگر ندارند و تنها یک مسیر برای آبرسانی به اسپرینکلرها وجود دارد. این سیستم به چهار طریق قابل اجراست:

1- تغذیه مرکز – مرکز                                                                        3- تغذیه کنار – مرکز

2- تغذیه مرکز – انتها                                                                         4- تغذیه کنار – انتها

مهم : باید توجه داشت که استفاده از روش Pipe Schedule  فقط در شرایط زیر امکان پذیر است:

1- حداکثر مساحت تحت پوشش برای محاسبه با استفاده از روش فوق 5000 فوت مربع است، البته در صورت تامین فشار 50 PSI  در دورترین اسپرینکلر، امکان نصب در مساحتهای بیشتر وجود دارد.

2- ایجاد تغییر با اضافه کردن به سیستم موجود در محیط های پرخطر

3- فقط از اسپرینکلرهایی که K=5.6  فاکتور باشد.

4- استفاده از لوله های فلزی.

5- محیط های کم خطر و یا با خطر متوسط.

6- نصب حداکثر 8 اسپرینکلر در هر شاخه (در شرایط خاص تا 10 اسپرینکلر در هر شاخه مجاز است).

7- غیر قابل استفاده در فضای باز و فقط جهت استفاده در فضای بسته.

استفاده از روش محاسبات هیدرولیکی جهت تعیین قطر لوله های شبکه اسپرینکلر

در این روش با توجه به روابط و فرمولهای مکانیک سیالات، قطر لوله بر اساس تامین مقادیر فشار و دبی تعیین می شود. در صورت استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری، محاسبات هیدرولیکی با سرعت و دقت بالایی انجام می شود.